(Dân trí) - Bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc và BHXH tự nguyện có nhiều điểm khác nhau về căn cứ đóng và chế độ, quyền lợi được hưởng.
Nhiều người lao động vì lý do sức khỏe phải nghỉ việc trước khi đủ tuổi nghỉ hưu. Khi đó, họ không còn thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc nhưng vẫn mong muốn tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện để được hưởng chế độ hưu trí khi đến tuổi nghỉ hưu.
Tuy nhiên, nhiều người chưa hiểu rõ sự khác biệt giữa BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện, cũng như cách tính lương hưu áp dụng cho từng loại hình này.
Chế độ BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện có những điểm khác nhau căn bản (Ảnh minh họa: Sơn Nguyễn).
Trong chương trình giao lưu cùng BHXH Việt Nam, ông Dũng hỏi: "Tham gia BHXH tự nguyện, tôi có được cộng nối quá trình đóng BHXH bắt buộc trước đó không? Tham gia BHXH tự nguyện có được giám định sức khỏe để về nghỉ hưu trước tuổi không?".
Theo BHXH Việt Nam, BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện có 2 điểm khác nhau cơ bản.
Đối với BHXH tự nguyện, tỷ lệ đóng là 22%, tính trên cơ sở mức thu nhập tháng do người lao động lựa chọn. Mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng BHXH thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn và cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở.
Người tham gia BHXH tự nguyện được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng. Mức hỗ trợ tính theo tỷ lệ phần trăm (%) trên mức đóng BHXH hàng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn. Cụ thể, mức hỗ trợ bằng 30% đối với người tham gia BHXH tự nguyện thuộc hộ nghèo; bằng 25% đối với người tham gia BHXH tự nguyện thuộc hộ cận nghèo; bằng 10% đối với các đối tượng khác.
Đối với BHXH bắt buộc, người lao động và người sử dụng lao động đóng tỷ lệ 32% cho cả BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT) và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN). Mức đóng này tính trên cơ sở tiền lương tháng của người lao động. Mức đóng cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở.
Tỷ lệ đóng 32% bao gồm: Đóng vào Quỹ Hưu trí và tử tuất là 22%; Quỹ BHYT là 4,5%; Quỹ BHTN là 2%; Quỹ Bảo hiểm tai nạn lao động là 0,5%; Quỹ ốm đau, thai sản là 3%.
Người tham gia BHXH bắt buộc được hưởng 5 chế độ: Ốm đau; thai sản; tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; hưu trí; tử tuất.
Người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện được hưởng hai chế độ chính là hưu trí và tử tuất. Tuy nhiên, họ không được hưởng các chế độ ốm đau, thai sản, bệnh nghề nghiệp, và tai nạn lao động như những người tham gia BHXH bắt buộc.
Khi bắt đầu nhận lương hưu, người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được cấp thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) do quỹ BHXH chi trả. Mỗi năm, mức lương hưu sẽ được điều chỉnh dựa trên chỉ số giá tiêu dùng để đảm bảo quyền lợi cho người hưởng.
Về việc cộng nối thời gian tham gia BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện, BHXH Việt Nam cho biết: "Căn cứ quy định tại Khoản 5 Điều 3 và Khoản 3 Điều 5 Luật BHXH năm 2014, thời gian đóng BHXH là thời gian được tính từ khi người lao động bắt đầu đóng BHXH cho đến khi dừng đóng".
Trường hợp người lao động đóng BHXH không liên tục thì thời gian đóng BHXH là tổng thời gian đã đóng BHXH.
Trong trường hợp người lao động có thời gian tham gia cả BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện, họ sẽ được hưởng chế độ hưu trí và tử tuất dựa trên tổng thời gian đã đóng BHXH.
Tuy nhiên, thời gian đã được tính hưởng BHXH một lần sẽ không được tính vào tổng thời gian làm cơ sở để hưởng các chế độ BHXH khác.
Căn cứ vào các quy định trên, BHXH Việt Nam cho biết: "Khi bạn tham gia BHXH tự nguyện thì được cộng với thời gian đóng BHXH bắt buộc trước đó (nếu chưa tính hưởng BHXH một lần) để giải quyết chế độ BHXH theo quy định".
Về việc hưởng chế độ hưu trí khi suy giảm khả năng lao động, BHXH Việt Nam cho biết: "Theo quy định tại Điểm a Khoản 1 Điều 71 Luật BHXH năm 2014, người vừa có thời gian đóng BHXH bắt buộc, vừa có thời gian đóng BHXH tự nguyện, nếu có từ đủ 20 năm đóng BHXH bắt buộc trở lên thì điều kiện, mức hưởng lương hưu thực hiện theo chính sách BHXH bắt buộc".
Điều đó có nghĩa là người lao động trong trường hợp trên được hưởng chế độ hưu trí sớm khi bị suy giảm khả năng lao động theo quy định.
Báo Dân Trí
